Welke materialen zijn geschikt voor circulair bouwen?

Circulair bouwen is een term die steeds vaker voorkomt in de bouwwereld. Het is een duurzame manier van bouwen, waarbij bouwmaterialen worden hergebruikt en er zo min mogelijk afval wordt geproduceerd. Het doel is om een gesloten kringloop te creëren, waarbij materialen steeds opnieuw worden gebruikt en er zo min mogelijk nieuwe grondstoffen nodig zijn. Maar welke materialen zijn nu geschikt voor circulair bouwen? De bekendste voorbeelden zijn: hout, beton, plastic en natuurlijke bouwstenen.

Wat is circulair bouwen?

Circulair bouwen is onderdeel van de circulaire economie. Dit is een economisch systeem waar afval niet meer bestaat en grondstoffen worden hergebruikt. Bij circulair bouwen wordt er bij de bouw van nieuwe gebouwen zo min mogelijk gebruik gemaakt van nieuwe grondstoffen en wordt er juist zoveel mogelijk gebruik gemaakt van herbruikbare en recyclebare materialen. Uitgangspunt is het minimaal gebruiken en maximaal hergebruiken van grondstoffen. Dit geldt voor de gehele keten, van ontwerp tot exploitatie van het gebouw. Het doel is om afval en CO₂-uitstoot te verminderen en zo een duurzame leefomgeving te creëren.

De drie principes van circulair bouwen zijn:

• Maak zoveel mogelijk gebruik van natuurlijke en herbruikbare bronnen
• Eindige bronnen dienen zo efficiënt en effectief mogelijk toegepast te worden
• Zorg voor hergebruik van bouwmaterialen bij een eventuele sloop

Wat zijn circulaire materialen voor de bouw?

Een belangrijk onderdeel van circulair bouwen is het gebruik van hernieuwbare grondstoffen, zoals hout en andere plantaardige materialen. Deze producten nemen CO₂ op tijdens de groei en leggen dit vast in hun vezels. Ze vergen vaak ook een erg lage energie-input om te bewerken. Ook worden er steeds meer andere circulaire materialen gebruikt in de bouw, zoals gerecyclede kunststoffen en beton. Deze producten zijn soms onvermijdelijk. Voor de productie van dit soort materialen is wel een veel grotere energie-input nodig en willen we daarom liefst zoveel mogelijk vermijden en anders zo goed mogelijk hergebruiken. Daarnaast worden er innovatieve oplossingen bedacht om bouwconstructies te hergebruiken, zoals het demonteren van gebouwen en het hergebruiken van de onderdelen in nieuwe constructies.

Hout

Hout is een biobased bouwmateriaal en wordt vaak gebruikt in circulaire bouwprojecten. Het is namelijk een hernieuwbare grondstof en kan gerecycled worden tot bijvoorbeeld houtvezel of papier. Bovendien neemt hout CO₂ op. Houtvezels komen uit de restroom van de houtindustrie. Nieuwe technieken zorgen ervoor dat we steeds beter in staat zijn houtvezels opnieuw te gebruiken, bijvoorbeeld voor houtvezelisolatie in de vorm van platen.

Gerecyclede kunststoffen

Gerecyclede kunststoffen worden steeds vaker gebruikt in de bouw. Deze materialen worden gemaakt van gerecycled plastic en kunnen worden gebruikt als gevelbekleding, isolatiemateriaal of constructiemateriaal. Meestal is hier wel sprake van down-cycling, oftewel dat een hoogwaardig product toegepast wordt in een laagwaardiger product en uiteindelijk weer overblijft als afval.

Beton

Beton is een veelgebruikt materiaal in de bouw, maar is niet erg duurzaam. Beton is namelijk lastig te recyclen en heeft een grote CO₂-voetafdruk. Voor hoogbouw wordt sinds enkele jaren hout in de vorm van CLT toegepast als dragende constructie. Maar dit vergt vele kubieke meters massief hout, wat de beschikbaarheid daarvan mogelijk onder druk gaat zetten wanneer alle hoogbouw met CLT gebouwd gaat worden. Hierdoor zal waarschijnlijk een hybride vorm van houtbouw gecombineerd met een betonnen kern veel toegepast gaan worden. Er zijn manieren om beton circulair te gebruiken door het hergebruiken van betonnen elementen in nieuwe constructies. In Nederland heeft het bedrijf Lagemaat in Heerde daar mooie voorbeelden van.

Staal

Staal is een duurzaam materiaal dat goed kan worden gerecycled. Het kan worden omgesmolten tot nieuw staal en opnieuw worden gebruikt in de bouw. Ook is het mogelijk om stalen constructies te demonteren en de onderdelen opnieuw te gebruiken. Echter is hier opnieuw de energie-input zeer hoog, om het staal te smelten, ook bij hergebruik. Voor de energie worden vaak nog kolen verstookt met veel ongezonde stoffen die in de lucht komen. Tata Steel in IJmuiden ligt niet voor niets onder een vergrootglas. Ook hier is het zaak te kijken naar biobased materialen.

Andere voorbeelden van circulair bouwmateriaal zijn:

• Oude bakstenen
• Omgesmolten oud glas
• Natuurlijke bouwstenen, zoals schapenwol, cellusose, natuursteen en bamboe

Voorbeelden van circulair bouwen

In de praktijk heeft circulair bouwen een grote invloed op de manier waarop een gebouw tot stand komt. Dat begint al bij het ontwerp van een gebouw. Er wordt gekeken naar de levensduur van het gebouw en naar de mogelijkheden om bouwmaterialen te hergebruiken en te recyclen. Ook wordt er rekening gehouden met de demontage van het gebouw aan het einde van de levensduur. Er zijn mooie voorbeelden van circulair bouwen in Nederland, zoals het gemeentehuis in Brummen waar we gevestigd zijn en de Biofilische basisschool De Verwondering in Almere.

Meer weten over circulaire bouwmaterialen? Neem dan gerust contact op met de specialisten van Warmteplan. We leveren o.a. natuurlijke isolatiematerialen, zoals houtvezelisolatie en cellulose isolatie.